
یکی از مکان های تاریخی که در بافت کهن گوشه جنوب شرقی شهر ارومیه قرار گرفته است، بازار ارومیه میباشد. این بازار سنتی در دوره فرمانروایی صفویه و برای رفع نیاز های اجتماعی و اقتصادی مردم شهر توسط معماران ایرانی و آذری ساخته شد. البته گسترش این مکان به وسیله اضافه نمودن چند بخش، در دوره قاجار انجام شد. موقعیت مناسب این بازار و معماری جالب آن، در طول تاریخ بر رونق بازار افزوده بود. بر خلاف بسیاری از بازار های سنتی دیگر ایران، در این مکان از تزیینات خاص و تکنیک های هنری همچون کاشیکاری، سنگ کاری و درب های قدیمی پرکار چوبی استفاده نشده است. آجر ها برای ساخت راسته بازار ها و چهارسو ها به کار رفتهاند که بیشتر آن ها اندود ساده گچ نیز ندارند. از دیگر ویژگی های بازار، وجود مسجد (معروف به مسجد جامع) در مجاورت بازار است که در کنار هم منطقهای فعال در حوزه اجتماعی، اقتصادی، و فرهنگی را تشکیل میدادند. تعدادی حمام دیگر نیز در اطراف بازار دیده میشود که توسط کارشناسان میراث فرهنگی و تاریخی، به دوران زندیه و قاجار نسبت داده شدهاند. این بازار مکانی بود که روستاییان ساکن در اطراف شهر ارومیه به آن مراجعه میکردند تا محصولات مورد نظر خود را در آن به فروش برسانند یا محصولات مورد نظر خود را بخرند. بیشترین محصول وارداتی که به این بازار میآمد، نفت بود. شتر ها بار نفت را از قفقاز به بازار تجاری خوی و از آنجا به بازار ارومیه و تبریز منتقل میکردند. بازار این شهر در گذشته، وسیع تر بوده که به دلیل پیشرفت تکنولوژی، تغییر شکل شهر ها و سبک زندگی مردم شهر، بخش هایی از آن از بین رفت. بخشی که در حال حاضر سالم و همچنان استوار باقی مانده است تحت مراقبت و بهسازی قرار دارد. این بازار دارای یک پلان به شکل مستطیل میباشد و توسط چهار خیابان عسکر آبادی، امام، مهاباد و اقبال احاطه شده است. مساحت این مکان حدود ۶۰ هزار متر مربع میباشد که تقریبا ۱۰۰۰ باب مغازه، ۷ تیمچه و سرای بزرگ را در خود جای داده است. مغازه های این بازار در اختیار مشاغلی همچون مسگری، زرگری، چاقوسازی، فرشفروشی، بذرفروشی و بلورفروشی، کفاشی، عطاری، بزازی و... بود که راسته های مخصوص به خود را تشکیل داده میدادند. امروزه زمانی که از درب ورودی اصلی داخل بازار شوید، مغازه های لبنیات فروشی و سپس راسته زرگر ها را میبینید.
بازار تاریخی ارومیه در روز ۲۲ خرداد ماه سال ۱۳۶۲ با شماره ثبت ۱۶۳۹ به فهرست آثار ملی ایران افزوده شد.
برای بازدید از این مکان به استان آذربایجان غربی، شهر ارومیه، مابین خیابان امام و بعثت مراجعه نمایید. در نزدیکی این بازار، کلیسای سنت مری ارومیه، سه گنبد، موزه، بند و شلمکان ارومیه قرار دارند که میتوان از آن ها نیز بازدید نمود.